سیستم طبقه بندی بین المللی
طرح های صنعتی عموماً در طبقات خاص گروه بندی یا طبقه بندی می شوند تا بتوان به راحتی به آنها دسترسی پیدا کرد. ممکن است از شما خواسته شود در تقاضانامه تان به طبقه ای از کالاها اشاره کنید که قصد دارید برای آنها طرح مورد نظر را استفاده کنید. بسیاری از کشورها از موافقت نامه لوکارنو برای طبقه بندی بین المللی طرح های صنعتی استفاده می کنند.
آیا می توانید اجازه بهره برداری از طرح صنعتی خود را به اشخاص ثالث تفویض کنید؟
هنگامی که مالک طرح (دهنده اجازه) به شخص ثالث (گیرنده اجازه) اجازه می دهد از طرح صنعتی خود برای هر منظوری که طرفین در مورد آن به توافق رسیده اند استفاده کند، اجازه بهره برداری به این شخص تفویض می شود. در چنین موارد، قرارداد اجازه بهره برداری عموماً بین دو طرف امضاء می شود و شرائط و حدود موافقتنامه در آن به صراحت قید می شود.
قراردادهای بهره برداری اغلب در خصوص کشورهائی که گیرنده اجازه می تواند در آنها از طرح استفاده کند، مدت قرارداد و نوع کالاهائی که طرح می تواند برای آنها بکار رود محدودیتهایی را شامل می شوند. به منظور تفویض اجازه بهره برداری از طرح در کشورهای خارجی باید قبلاً طرح خود را در کشورهای مورد نظر ثبت یا حداقل تقاضانامه ثبت آنرا تسلیم کرده باشید.
تفویض اختیار به سایرین برای استفاده از طرح صنعتی شما از طریق قرارداد اجازه بهره برداری کسب و کار شما را قادر خواهد کرد منبع درآمد مضاعف داشته باشید و وسیله ای معمول برای استفاده از حق انحصاری یک شرکت در خصوص طرح های صنعتی آن می باشد.
موافقتنامه های اجازه بهره برداری از طرح های صنعتی اغلب در موافقتنامه های جامع تر بهره برداری گنجانده می شوند که تمام جوانب یک محصول (یعنی نه فقط عناصر بصری آن) را در بر می گیرند.
حمایت از طرح ها در خارج از کشور
چرا باید طرح ها در خارج از کشور حمایت شوند؟
اگر شرکت شما قصد دارد محصولات دارای طرح اصیل را صادر کند یا قصد دارد اجازه تولید، فروش یا صادرات این نوع محصولات را به سایر شرکت ها در کشورهای خارجی تفویض کند باید حمایت از طرح های خود در این کشورها را در نظر بگیرد تا از همان منافع ناشی از حمایت در خارج برخوردار شوید که در بازار داخلی نیز از آن برخوردار هستید.
چگونه باید از طرح صنعتی خود در خارج از کشور حمایت کنید؟
حمایت از طرح های صنعتی به قلمرو کشورها محدود می شود. این یعنی حمایت از طرح صنعتی بطور کلی به کشور یا منطقه ای محدود است که طرح مزبور را در آنجا ثبت کرده اید. بنابراین، اگر مایلید طرح صنعتی تان مورد حمایت در بازار خارجی قرار بگیرد،باید مطمئن شوید در آن کشورهای خاص تقاضانامه کسب حمایت تسلیم شده باشد.
باید حتماً به خاطر داشته باشید که ظرف ۶ ماه از تاریخی که تقاضای کسب حمایت در اولین کشور تسلیم شد فرصت دارید هنگام تقاضای کسب حمایت در سایر کشورها حق تقدم ادعا کنید. پس از اینکه این مدت منقضی شد، نمی توانید حمایت از طرح خود در کشورهای خارجی را تقاضا کنید چون طرح شما جدید محسوب نمی شود.
سه راه برای حمایت از طرح های صنعتی شما در کشورهای خارجی وجود دارد:
۱-مسیر ملی:
شرکتها می توانند بطور جداگانه به ادارات مالکیت معنوی هر کشوری که قصد دارند در آنها حمایت کسب کنند، تقاضانامه مربوط را تسلیم کنند. این فرآیند ممکن است پیچیده و دست و پاگیر و گران باشد چون معمولاً به ترجمه به زبان محلی و همچنین پرداخت هزینه های اداری (و گاهی حقوقی) نیاز خواهد بود.
۲-مسیر منطقه ای:
اگر مایلید طرح خود را در گروهی از کشورها ثبت کنید که عضو معاهدات منطقه ای هستند که ثبت طرح ها را در بیش از یک کشور امکانپذیر می کنند، می توانید یک تقاضانامه به اداره منطقه ای مالکیت معنوی تسلیم کنید. ادارات منطقه ای مالکیت معنوی شامل ادارات زیر هستند:
*اداره منطقه ای مالکیت صنعتی آفریقا (ARIRO) برای حمایت از طرحهای صنعتی در کشورهای آفریقایی انگلیسی زبان؛
*اداره طرح های بنلوکس (BDO) برای حمایت در بلژیک، هلند و لوکزامبورگ؛
*اداره هماهنگ سازی بازارهای داخلی (OHIM) برای طرح های اتحادیه ای در ۱۵ کشور عضو اتحادیه اروپائی؛
*سازمان مالکیت معنوی آفریقا (OAPI) برای حمایت در کشورهای آفریقائی فرانسه زبان.
۳-مسیر بین المللی:
شرکتهایی که مایلند طرح هایشان را به طور بین المللی در کشورهای متعدد ثبت کنند نیز می توانند از موافقتنامه لاهه درباره سپردن بین المللی طرح های صنعتی استفاده کنند که معاهده ای است که سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) اجرای آن را به عهده دارد. متقاضی ای که اهل یکی از کشورهای عضو موافقتنامه لاهه است می تواند یک تقاضانامه بین المللی به سازمان جهانی مالکیت معنوی تسلیم کند؛ پس از آن طرح مورد نظر در کشورهای عضو موافقتنامه که متقاضی مایل به کسب حمایت در آنها باشد حمایت خواهد شد. این موافقتنامه مکانیزم آسانتر و ارزانتر برای تقاضای ثبت طرح صنعتی در کشورهای مختلف را در اختیار متقاضیان قرار می دهد.
هزینه های ثبت یک طرح صنعتی طبق موافقتنامه لاهه بر اساس تعداد طرح هایی که باید حمایت شوند و تعداد کشورهای مورد نظر متفاوت خواهد بود. برای مثال، هزینه حمایت پنج طرح در یازده کشور از طریق مسیر بین المللی سیستم لاهه در حدود ۹۰۰ فرانک سوئیس خواهد بود.
۴-اجرای حقوق طرح های صنعتی شما
در صورت تقلید، نسخه برداری یا نقض حق چگونه می توانید حقوق طرح های صنعتی خود را اعمال کنید؟
اجرای حقوق مالکیت معنوی ممکن است موضوعی پیچیده باشد بنابراین توصیه می شود در این خصوص از یک وکیل صالح مالکیت معنوی مشاوره تخصصی دریافت نمائید. باید یه خاطر داشته باشید که مسئولیت اصلی شناسایی و اقدام قانونی علیه تقلیدکنندگان یا نقض کنندگان حقوق طرح های صنعتی به عهده مالک آن است. به عبارت دیگر، شما مسئول هستید تا بر استفاده از طرح خود در بازار نظارت کنید، تقلیدکنندگان یا جعل کنندگان را شناسائی کنید و تصمیم بگیرید چگونه و چه زمان علیه آنها اقدام قانونی انجام دهید.
یک وکیل مالکیت معنوی معمولاً شخصی است که صلاحیت دارد اطلاعات مربوط به راهکارهای قانونی برای اقدام علیه تقلیدکنندگان، نقض کنندگان حق و جاعلین در کشورتان را در اختیار شما قرار دهد و در خصوص نحوه حل و فصل هر نوع اختلاف مشاوره لازم را ارائه دهد.
هرگاه متوجه شدید نقض حق انجام می گیرد، می توانید بعنوان گام اول اخطاریه ای ارسال کنید و نقض کننده حق را از تناقض احتمالی بین طرح او و حقوق انحصاری شما مطلع کنید. توصیه می شود از یک وکیل برای این اخطاریه استفاده شود. اگر نقض حق ادامه یافت، شاید لازم باشد علیه نقض کننده از طریق مراجع قضائی اقدام و شکایتی طرح کنید.
اگر نشانی مکانی که در آنجا فعالیت نقض حق انجام می شود را می دانید، ممکن است بتوانید با اخذ دستور بازرسی و توقیف (معمولاً از دادگاه صالح یا پلیس) بدون اطلاع قبلی به شرکت یا شخصی که حقوق شما را نقض کرده است حمله و دست به اقدام غیرمنتظره بزنید.
به منظور جلوگیری از واردات کالاهای ناقض حق، از طریق مقامات ملی گمرکی در بسیاری از کشورها در مرزهای بین المللی راهکارهای لازم در اختیار مالک قرار داده می شوند.
بعنوان یک قاعده کلی، اگر نقض حق شناسائی شد، شدیداً توصیه می شود مشاوره حقوقی لازم را کسب کنید.
۵-سایر ابزارهای قانونی برای حمایت از طرح های صنعتی
بین حمایت کپی رایت و حمایت طرح صنعتی طرح ها چه تفاوتی هست؟
در برخی کشورها، قانون حاکم حمایت از طرح های خاص، برای مثال طرح منسوجات و پارچه ها را طبق کپی رایت مقرر می کند.
در بسیاری از کشورها، می توانید حمایت مرکب کسب کنید، (یعنی حمایت طبق قانون کپی رایت و حمایت طبق قانون طرح صنعتی) که ممکن است به طور همزمان برای یک طرح واحد وجود داشته باشند. با این حال در تعداد اندکی از کشورها این دو شکل حمایت از یکدیگر جدا هستند.
اولین گام برای اتخاذ تصمیم در مورد بهترین راه حمایت از طرح شما درک تفاوت بین این دو شکل حمایت است. برخی از مهمترین تفاوت ها به شرح زیر هستند:
ثبت:
*طبق قانون طرح های صنعتی، طرح صنعتی به طور کلی قبل از انتشار یا استفاده عمومی در هر مکان، یا حداقل در کشوری که حمایت در آنجا ادعا می شود باید توسط متقاضی به ثبت برسد. گواهینامه ثبت که به موجب حمایت مقرر در قانون طرح صنعتی صادر می شود ممکن است در موارد بروز نقض حق مفید باشد چون اساس و پایه محکمتری برای اجرای حقوق انحصاری تان در اختیار شما قرار می دهد.
*کپی رایت آثاری که اصیل محسوب می شوند بدون تشریفات خاصی وجود دارند. ضمن اینکه ثبت برای حمایت ضروری نیست، محل سپردن کپی رایت در برخی کشورها وجود دارند که می توانید طرح خود را به آنها بسپارید و گواهی مربوط را دریافت کنید.
مدت حمایت:
*بر اساس قوانین کشوری که حمایت در آنجا درخواست می شود مدت حمایت طرح صنعتی بطور کلی بین ۱۰ و ۲۵ سال متغیر است. باید بخاطر داشته باشید که فرآیند ثبت طرح های صنعتی ممکن است مستلزم زمان باشد و ممکن است همیشه برای محصولاتی که با روندهای گذرا مرتبط هستند مناسب نباشد (مانند محصولات مد روز).
*مدت کپی رایت در بسیاری از کشورها تا طول مدت حیات پدید آورنده و ۵۰ یا ۷۰ سال پس از مرگ وی ادامه دارد.
حدود حمایت
*حقی که با ثبت یک طرح صنعتی اعطاء می شود، حقی مطلق است به این معنی که اعم از اینکه نسخه برداری عمدی صورت بگیرد یا خیر، نقض حق وجود دارد.
*به منظور اعمال حقوق طبق قانون کپی رایت، مالک کپی رایت باید ثابت کند که اثری که مدعی است حقوق وی را نقض می کند تکثیر مستقیم یا غیرمستقیم اثری است که طبق قانون کپی رایت حمایت می شود.
نوع محصولات
*در بسیاری از کشورها، همه طرح ها قابل حمایت نیستند بلکه اصولاً طرح هایی که اثر هنری محسوب می شوند حمایت می شوند. ضمن اینکه وجوه تمایز آنها همیشه واضح نیست، ولی برخی طرح ها مانند شکل محصولات ساخته شده را به احتمال نمی توان تحت قانون کپی رایت حمایت کرد در حالیکه سایر طرح ها مانند طرح منسوجات اغلب با دو شکل حمایت پوشش داده می شوند.
هزینه ها
*ثبت طرح در کشورهای مورد نظر شما به این معنی است که مجبور خواهید شد هزینه های مقرر را پرداخت کنید. به علاوه، ممکن است استفاده از خدمات یک وکیل مالکیت معنوی برای تنظیم تقاضانامه مفید یا ضروری باشد و این خود مستلزم پرداخت هزینه خواهد بود.
*با توجه به اینکه طبق اکثر قوانین ملی کپی رایت به ثبت رسمی آثاری که با کپی رایت حمایت می شوند نیاز نیست ولی بطور کلی هزینه مستقیم مربوط به حمایت از کپی رایت وجود ندارد. با اینحال، ممکن است در مورد (الف) سپردن اثر به محل سپردن آثار کپی رایت، در کشورهائی که این نوع مراکز وجود دارند، و (ب) ارائه اسناد مالکیت در صورت بروز اختلاف، هزینه هائی وجود داشته باشند.
بطور خلاصه، ضمن اینکه حمایت اعطاء شده توسط طرح های صنعتی ثبت شده از لحاظ اینکه حتی نقض حق بصورت غیر عمدی را نیز شامل می شود و گواهینامه ثبت را ارائه می دهد که ممکن است مدرک مهم در صورت بروز نقض حق باشد، حمایتی قویتر است، به تلاشهای بیشتری نیز نیاز دارد (مالی و اداری) چون باید ثبت شود و مدت آن کوتاهتر است.
در هر حال و بویژه اگر طرح ثبت نشده باشد، بطور کلی توصیه می شود سوابق کامل و دقیق از تمام گامهای تهیه طرح نگاهداری شود. امضاء و درج تاریخ روی هر طرح اولیه و پیش طرح و بایگانی کردن آنها بطور مناسب و صحیح می تواند در صورت بروز نقض حق مفید واقع شود.
مثال:
در نظرخواهی که اخیراً از طراحان پارچه در انگلستان انجام شد، ۸۰ درصد پاسخ دهندگان گفتند همیشه سوابق اسناد اصلی طرح شان را نگاه می دارند و از اهمیت آنها برای اثبات مالکیت کپی رایت آگاه هستند.
قانون علائم تجارتی در چه مواردی می تواند از یک طرح حمایت کند؟
علامت تجارتی نشانی متمایزکننده و دارای صفت مشخصه است (عموماً یک کلمه، یک تصویر یا ترکیبی از آنها) که برای تشخیص محصولات یک شرکت از محصولات سایرین بکار می رود. مواردی هستند که شکل، طرح یا بسته بندی یک محصول خاص ممکن است ویژگی متمایز کننده محصول مورد نظر تلقی شود و بعنوان یک علامت تجارتی سه بعدی قابل حمایت باشد. بطری کوکاکولا یا شکل مثلثی شکلات Toblerone برخی از این نمونه ها هستند.
توصیه می شود برای تعیین اینکه یک طرح خاص ممکن است علامت تجارتی سه بعدی محسوب شود یا خیر با یک وکیل مالکیت معنوی مشورت کنید.
حمایت طبق قانون علائم تجارتی دارای این امتیاز است که می توان آن را برای مدت نامحدود تمدید کرد، در حالیکه طرح صنعتی معمولاً برای مدت محدود حمایت می شود (معمولاً ۱۰ یا ۲۵ سال). ممکن است هزینه ثبت علائم تجارتی در مقایسه با حمایت طرح صنعتی متفاوت باشد. طبق سیستم قانونی مورد نظر، دو شکل حمایت می توانند بطور همزمان در کنار هم وجود داشته باشند.
آیا قانون رقابت ناعادلانه از طرح شما حمایت می کند؟
در بسیاری از کشورها، طرح های صنعتی اغلب طبق قانون رقابت ناعادلانه حمایت می شوند. بنابراین، یک طرح ممکن است در مقابل فعالیتهای رقابتی ناعادلانه بویژه شامل تقلید کورکورانه و فاقد ابتکار و اعمالی که موجب گمراهی خواهند شد، تقلید یا استفاده از شهرت اشخاص ثالث حمایت شود. با اینحال، حمایت طبق رقابت ناعادلانه عموماً به طور قابل ملاحظه ای ضعیف تر و اثبات نقض حق دشوارتر است.
