طرح صنعتی - حق انحصاری

 

چه طرحی بعنوان یک طرح صنعتی قابل ثبت است؟
بعنوان یک قاعده کلی، یک طرح در صورتی قابل ثبت است که یک یا چند مورد از الزامات زیر را بر اساس قانون حاکم در کشور مربوط رعایت کرده باشد:


*طرح باید جدید باشد. یک طرح در صورتی جدید محسوب خواهد شد که عین آن قبل از تاریخ تسلیم یا تقاضانامه ثبت در دسترس عموم نباشد.
*طرح باید اصیل باشد. یک طرح در صورتی اصیل محسوب می شود که بطور مستقل توسط طراح پدید آمده باشد و کپی یا تقلیدی از طرح های موجود نباشد.
*طرح باید شخصیت فردی داشته باشد. یعنی تاثیر کلی که طرح بر کاربر آگاه بوجود می آورد با تاثیر کلی که طرح های قبلی که قبلاً در دسترس عموم قرار گرفته اند بر آن کاربر به وجود می آورند، تفاوت داشته باشد.

 

حق انحصاری
فرض کنید شرکت شما چتری را با طرحی ابتکاری طراحی کرده است، آن را در اداره مالکیت معنوی ملی به ثبت رسانده و در نتیجه برای چتر با طرح مزبور حق انحصاری بدست حقآورده است.
این به آن معنی است که اگر متوجه شوید یکی از رقبای شما چتری را با همان طرح یا طرحی که اساساً عین طرح شما است را وارد می کند یا می فروشد، قادر خواهید بود از استفاده از طرح تان توسط شخص مزبور جلوگیری کنید و احتمالاً خساراتی که شرکت شما در نتیجه استفاده غیرمجاز از آن طرح متحمل شده است را نیز دریافت کنید.
بنابراین، با اینکه نمی توانید از تولید محصولات رقابتی توسط رقیبان تان جلوگیری کنید ولی میتوانید از ساخت محصولاتی که عین کالای شما هستند و از خلاقیت شما سوءاستفاده می کنند جلوگیری کنید. برای کسب اطلاعات مربوط به نحوه اجرای حقوق خود توصیه می شود با یک وکیل مالکیت معنوی مشورت کنید.


از دیرباز، طرح های قابل حمایت به محصولات ساخته شده مربوط می شوند از جمله شکل یک کفش، طرح یک گوشواره یا تزئینات یک قوری چای. ولی در دنیای دیجیتال، حمایت بتدریج در برخی کشورها تعدادی از سایر محصولات و انواع مختلف طرح ها را نیز دربر می گیرد. این موارد شامل نمای تصویری الکترونیکی رایانه ای که توسط رمزهای رایانه ای ایجاد می شوند، نمایش گرافیکی بر نمایشگر رایانه و تلفن های همراه و غیره را نیز شامل می شود.

 

چه طرح هایی تحت حقوق طرح صنعتی قابل حمایت نیستند؟
طرح هایی که به طور کلی در بسیاری از کشورها قابل ثبت نیستند شامل موارد زیر هستند.
*طرح هایی که الزامات جدید بودن، اصیل بودن و/یا شخصیت فردی را رعایت نکرده باشند.
*طرح هایی که بطور انحصاری در نتیجه عملکرد فنی محصول ایجاد می شوند. این ویژگیهای فنی یا عملکردی طرح، بر اساس داده های هر مورد خاص، با سایر حقوق مالکیت معنوی ممکن است حمایت شوند (مثلاً اختراعات، مدلهای مصرفی یا اسرار تجاری).
*طرح های حاوی نمادهای (سمبل های) رسمی یا نشان های رسمی(مانند پرچم کشورها).
*طرح هایی که بر خلاف نظم عمومی یا اخلاق حسنه هستند.
بعلاوه، باید بخاطر داشت که برخی کشورها، صنایع دستی را بعنوان طرح صنعتی حمایت نمی کنند چون قانون طرح صنعتی این کشورها مقرر می کند که محصولی که طرح صنعتی برای آن بکار میرود، کالائی تولیدی است یا اینکه آن را می توان با لوازم یا ابزارهای صنعتی مجدداً تولید کرد.
قوانین ملی ممکن است محدودیتهای بیشتری برای ثبت طرح های صنعتی وضع کنند. توصیه می شود با وکیل مالکیت معنوی یا اداره ملی مالکیت معنوی مربوط مشورت کنید.

 

ثبت یک طرح صنعتی چه مدت طول می کشد؟
بسته به هر اداره ملی مالکیت معنوی، فرآیند ثبت یک طرح صنعتی بطور کلی ۶ تا ۱۲ ماه یا بیشتر طول میکشد. این مدت به مسائل مختلف بستگی دارد مانند اینکه آیا کارشناس پرونده آن را نپذیرد، یا اینکه اعتراض به ثبت طرح قبل از ثبت آن در قانون مقرر شده باشد یا خیر.

 

 مخفی نگاه داشتن طرح قبل از ثبت تا چه اندازه اهمیت دارد؟
اگر مایلید از طرح صنعتی خود طبق یک سیستم ثبت حمایت کنید، سری نگاه داشتن طرح امری کاملاً حیاتی است زیرا شرط اصلی حمایت از طرح بطور کلی این است که طرح باید جدید باشد. اگر طرح خود را به سایرین نشان می دهید، توصیه می شود در موافقتنامه ای کتبی شرائط حفظ اسرار را مقرر کنید و مشخص کنید که طرح مورد نظر موضوعی سری تلقی می شود.
طرحی که قبلاً برای عموم افشاء شده است، برای مثال از طریق نشر آگهی آن در کاتالوگ یا بروشورهای شرکت شما، ممکن است از آن پس جدید محسوب نشود چون بخشی از مالکیت عمومی خواهد بود و قابل حمایت نخواهد بود مگر اینکه قانون حاکم مهلت ارفاقی را مقرر کرده باشد یا اینکه حق تقدم تقاضانامه مقدم قابل ادعا باشد.

مثال: نوزاد و کودکان
با در نظر گرفتن رفاه و آسایش نوزادان در وان حمام، شرکت کوچک فرانسوی «نوزاد و کودکان» ننوی نوزاد برای حمام را طراحی و تولید کرد. طرح ساده و اصل آن توانست توجه مادران را در سرتاسر جهان به خود جلب کند. شرکت نوزاد و کودکان، به منظور اینکه حمایت از محصول جدید خود را تضمین کند، تقاضانامه بین المللی برای ثبت طرح صنعتی خود را در ماه مارس ۲۰۰۰ تسلیم کرد. پس از اینکه مراحل ثبت آن کامل شد، شرکت نوزاد و کودکان موفق شد محصول خود را در بیش از ۱۰ کشور در ۳ قاره مختلف به طور مستقیم یا از طریق واگذاری اجازه بهره برداری بر اساس طرح صنعتی ثبت شده خود به بازار عرضه کند. این محصول موفقیت قابل ملاحظه ای داشته است. این ننو امروز مهمترین محصول شرکت نوزاد و کودکان است و این شرکت که از حق انحصاری قانونی مقرر در حمایت از طرح صنعتی برخوردار است کماکان محصول خود را در سرتاسر جهان به بازار عرضه می کند.

 

مهلت ارفاقی چیست؟
در برخی کشورها، قانون مهلت ارفاقی را برای ثبت مقرر کرده است که مدت آن معمولاً بین ۶ ماه تا یکسال از تاریخ در دسترس عموم قرار گرفتن، افشاء و یا انتشار طرح است.
این مربوط به مواردی است که اقلامی که حاوی طرح هستند قبل از تسلیم تقاضانامه فروخته شوند، در نمایشگاه تجاری به نمایش گذارده شوند، یا در یک کاتالوگ، بروشور یا آگهی تبلیغاتی منتشر شوند. طی این دوره، می توانید محصول خود را در بازار بفروشید بدون اینکه جدید بودن آن از بین برود و کماکان تقاضای ثبت آن را تسلیم کنید.
با این حال، چون این امر در تمام کشورها صادق نیست و به هر حال، از نظر زمانی محدود است، اغلب توصیه می شود تا زمانی که حمایت از طرح را تقاضا نکرده اید، آن را مخفی نگاه دارید. به علاوه، طی دوره مهلت ارفاقی هیچ حق انحصاری نخواهید داشت.

 

از طرح صنعتی چه مدت حمایت می شود؟
مدت حمایت از طرح صنعتی ثبت شده در کشورها متفاوت است، ولی این مدت معمولاً حداقل ۱۰ سال است (با اینکه این مدت اغلب بیشتر است، برای مثال ۱۴ سال برای طرح ها در ایالات متحده و تا ۲۵ سال تحت قانون طرح ثبت شده در اتحادیه اروپا). در بسیاری از کشورها، مالکین حق باید مدت حمایت از طرح خود را پس از ۵ سال تمدید کنند.

 




Scroll to Top