اساسنامه شرکت در حقیقت سندى است که به آن اعتبار مى‌دهد. و در آن خط مشى و سرمایه شرکت، هدف و نحوه فعالیت و وظایف هر یک از اعضاء شرکت و هیئت مدیره و مجامع عمومى و بازرسان شرکت و تعداد مدیران و نحوه انتخاب و مدت مأموریت و چگونگى تعیین جانشین مدیرانى که فوت یا استعفاء نموده و یا محجور و معزول مى‌شوند معین مى‌گردد و کلیه مواد آن براى اعضاء لازم‌الرعایه مى‌باشد و همان‌طورى که در زندگى یک شخص حقیقى شناسنامه او باعث هویت و اعتبارش مى‌شود در شخص حقوقى نیز اساسنامه به او هویت و اعتبار مى‌دهد و حدود اختیارات و وظایف مدیران و میزان مسؤولیت آنها و چگونگى عملکرد آنها در آن قید مى‌گردد.
بنابراین شرکت‌هاى سهامى عام، و سهامى خاص باید داراى اساسنامه‌اى باشند.
برابر ماده ۸ لایه اصلاحى مصوب ۲۴/۱۲/۴۸ اساسنامه باید شامل نکات زیر باشد.
۱. نام شرکت.
۲. موضوع شرکت به‌طور صریح و منجّز (روشن)
۳. مدت شرکت
۴. مرکز اصلى شرکت و محل شعب آن در صورتى‌که تأسیس شعبه مورد نظر باشد
۵. مبلغ سرمایه شرکت و تعیین وجوه نقدى و غیرنقدى آن
۶. تعداد سهام بى‌نام و با نام و مبلغ اسمى آنها و هرگاه ایجاد سهام ممتاز مورد نظر باشد تعیین تعداد، خصوصیات و امتیازات این‌گونه سهام
۷. تعیین مبلغ پرداخت شده هر سهم و نحوه مطالبه بقیه اسمى هر سهم و مدتى که باید مطالبه شود که البته این مدت بیش از ۵ سال نمى‌باشد
۸. نحوه انتقال سهام با نام
۹. طریقه تبدیل سهام با نام به سهام بى‌نام و بالعکس
۱۰. در صورت پیش‌بینى امکان صدور اوراق قرضه، ذکر شرایط و ترتیب آنها
۱۱.
۱۲. مواقع و ترتیب دعوت مجامع
۱۳. مقررات راجع به حد نصاب لازم جهت تشکیل مجامع عمومى و ترتیب اداره آنها
۱۴. تعداد مدیران و طرز انتخاب و مدت مأموریت و نحوه تعیین جانشین براى مدیرانى که فوت نموده و یا استعفاء مى‌کنند یا به جهات قانون محجور، معزول و یا ممنوع مى‌گردند.
۱۵. تعیین وظایف و حدود اختیارات مدیران
۱۶. تعداد سهام تضمینى که مدیران باید به صندوق شرکت بپردازند
۱۷. قید اینکه شرکت داراى چند نفر بازرس خواهد بود و نحوه انتخاب و مدت مأموریت آنها
۱۸. تعیین آغاز و پایان سال مالى شرکت و موعد تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان و تسلیم آن به بازرسان و مجمع عمومى سالانه
۱۹. نحوه انحلال اختیارى شرکت و ترتیب تصفیه امور آن
۲۰. چگونگى تغییر اساسنامه
تفاوت اساسنامه و شرکتنامه
اساسنامه سند هویت شرکت‌هاى تجارتى است. به این معنى که در اساسنامهٔ هر شرکت مشخصات آن از قبیل اسم و موضوع و هدف و سرمایه و مدیران و نحوه انتخاب و وظایف و اختیارات آنها. و چگونگى تعیین جانشین در مواردى که بعضى از آنها فوت نموده و یا محجور گردیده و یا استعفاء کرده و یا صلاحیت او سلب شده باشد، معین و مشخص مى‌شود و به‌طورکلى راه‌کارها و خط‌مشى شرکت در آن قید مى‌گردد و مفاد آن براى همه شرکاء لازم‌الرعایه است و همه شرکت‌ها باید داراى اساسنامه‌اى باشند که در بحث شرکت‌هاى سهامى توضیح لازم درباره آن داده شده است.
اما شرکتنامه مخصوص شرکت‌هاى با مسؤولیت محدود، تضامنى و نسبى مى‌باشد و شرکت‌هاى سهامى و تعاونى نیازى به شرکتنامه ندارند و شرکتنامه هم نوعى سند رسمى است که بین دو یا چند شریک به‌منظور تشکیل شرکت تجارتى تنظیم مى‌شود و برابر قانون تجارت (ماده ۱۹۷ قانون تجارت) پس از آنکه شرکت تشکیل شد. در همان ماه اول باید خلاصه شرکتنامه و ضمائم آن به وزارت دادگسترى ارسال شود و این سند معتبرى مى‌باشد که مندرجات آن در حقیقت، قسمتى از اساسنامه شرکت است که به‌وسیله قوه قضائیه چاپ گردیده، و در اختیار سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و اداره کل ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتى قرار مى‌گیرد و به‌وسیله مؤسسین تنظیم مى‌شود.
معمولاً خلاصه‌اى از اساسنامه، به‌شرح زیر در آن مندرج مى‌گردد.
۱. نام شرکت
۲. موضوع شرکت
۳. سرمایه شرکت اعم از نقدى و غیرنقدی
۴. میزان سهم‌الشرکه هر یک از شرکاء
۵. تاریخ تشکیل شرکت و مدت آن
۶. اسامى شرکاء یا مؤسسین شرکت با قید مشخصات کامل هر یک و اقامتگاه او
۷. اسامى مدیران شرکت و اختیارات آنها و مشخصات کسانى که حق امضاء دارند
۸. قید مشخصات بازرس یا بازرسان شرکت
۹. تاریخ و نحوه رسیدگى به حساب‌ها و چگونگى تقسیم سود و زیان شرکت
۱۰. انحلال شرکت
۱۱. قید سایر نکاتى که لازم باشد
۱۲. بالاخره شرکتنامه باید به امضاء مؤسسین برسد و در دفتر ثبت شرکت‌ها ثبت گردد
